فرار از حق                

[سوره المائدة (5): آیه 68]

قُلْ یا أَهْلَ الْکِتابِ لَسْتُمْ عَلى‏ شَیْ‏ءٍ حَتَّى تُقِیمُوا التَّوْراةَ وَ الْإِنْجِیلَ وَ ما أُنْزِلَ إِلَیْکُمْ مِنْ رَبِّکُمْ وَ لَیَزِیدَنَّ کَثِیراً مِنْهُمْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ طُغْیاناً وَ کُفْراً فَلا تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْکافِرِینَ.

اى اهل کتاب! شما هیچ موقعیتى ندارید مگر اینکه تورات و انجیل و آنچه بر شما از طرف پروردگارتان نازل شده است بر پا دارید ولى آنچه بر تو از سوى پروردگارت نازل شده (نه تنها مایه بیدارى آنها نمى‏ گردد بلکه) بر طغیان و کفر بسیارى از آنها مى‏ افزاید بنا بر این از این قوم کافر (و مخالفت آنها) غمگین مباش.

شان نزول:

در تفسیر" مجمع البیان" و تفسیر" قرطبى" از ابن عباس چنین نقل شده که جمعى از یهود خدمت پیامبر ص آمدند، نخست پرسیدند آیا تو اقرار ندارى که تورات از طرف خدا است؟

پیغمبر ص جواب مثبت داد.

آنها گفتند: ما هم تورات را قبول داریم، ولى به غیر آن ایمان نداریم (در حقیقت تورات قدر مشترک میان ما و شما است اما قرآن کتابى است که تنها شما به آن عقیده دارید پس چه بهتر که تورات را بپذیریم و غیر آن را نفى کنیم!) آیه نخست نازل شد و به آنها پاسخ گفت.

این آیه نیز به گوشه دیگرى از این مباحث اشاره مى‏ کند، و به منطق سست آنها که مى‏ خواستند تورات را به عنوان یک کتاب مورد اتفاق میان مسلمانان و یهود بپذیرند و قرآن را به عنوان یک کتاب مورد اختلاف کنار بگذارند، پاسخ مى‏ گوید.

به این ترتیب آنها را مخاطب ساخته و مى‏ گوید:" اى اهل کتاب شما هیچ موقعیتى نخواهید داشت مگر آن زمانى که تورات و انجیل و تمام کتب آسمانى را که بر شما نازل شده بدون تبعیض و تفاوت بر پا دارید" (قُلْ یا أَهْلَ الْکِتابِ لَسْتُمْ عَلى‏ شَیْ‏ءٍ حَتَّى تُقِیمُوا التَّوْراةَ وَ الْإِنْجِیلَ وَ ما أُنْزِلَ إِلَیْکُمْ مِنْ رَبِّکُمْ).

زیرا همانطور که گفتیم این کتابها همه از یک مبدء صادر شده و اصول اساسى آنها یکى است، اگر چه آخرین کتاب آسمانى، کامل ترین و جامع ترین آنها است و به مین دلیل لازم العمل است به علاوه در کتب پیشین بشارت هاى متعددى درباره آخرین کتاب یعنى قرآن آمده است، آنها مدعی اند تورات و انجیل را قبول دارند، اگر در این ادعا صادق هستند باید این بشارت ها را نیز بپذیرند، و هنگامى که آن نشانه‏ ها را در قرآن یافتند، در برابر آن سر تعظیم فرود آورند.

آیه فوق مى‏ گوید: ادعا کافى نیست باید عملا این کتابهاى آسمانى را بر پا دارید به علاوه کتاب" ما" و" شما" مطرح نیست، آنچه مطرح است کتاب هاى آسمانى است و آنچه از ناحیه خدا آمده، پس چگونه مى‏ توانید با این منطق سست، آخرین کتاب را نادیده بگیرید.

ولى قرآن بار دیگر اشاره به وضع اکثریت آنها کرده، مى‏گوید:" بسیارى از آنها نه تنها از این آیات پند نمى‏ گیرند و هدایت نمى‏ شوند بلکه به خاطر روح لجاجت بر طغیان و کفرشان افزوده مى‏ شود" (وَ لَیَزِیدَنَّ کَثِیراً مِنْهُمْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ طُغْیاناً وَ کُفْراً) و این چنین است، تاثیر معکوس آیات حق و سخنان موزون در افکار بیمار و قلوب مملو از لجاج! و در پایان آیه پیامبر خود را در برابر سرسختى این اکثریت منحرف دلدارى مى‏ دهد و مى‏ گوید:" از مخالفتهاى این جمعیت کافر غمگین مباش" زیرا زیان آن متوجه خود آنها خواهد شد و به تو ضررى نمى‏ رساند (فَلا تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْکافِرِینَ)

      تفسیر نمونه، ج‏5، ص: 24